Bazı Varsak Gelenekleri ve İnanışları - 2
Varsaklar Gelenekler, Görenekler, Adetler, İnanışlar
"Bazı Varsak Gelenekleri ve İnanışları - 1" İsimli yazının devamı.
Düğün Davulun Vurmasıyla Başlar
Düğün merasimi davulun vurmasıyla başlar. Oynanan oyunlar ise tura oyunu, kaba oyunu, üçayak, sirvani, solak, dokuzlu, sin oyunu, halay ve ferdî oyunlardır. Güreş ise eskiden beri Varsaklarda unutulmayan bir oyundur. Günümüzde özellikle durumu iyi olanlar için bu oyunların yerini düğün salonlarındaki eğlenceler almıştır.
Gelin Alma Temsili Develerle Yapılır
Gelin almaya giderken temsili develer yapılır, halaylar çekilir. Ev uzak ise vesaitle gidilir. Kız hazırlanırken dışarıda eğlenilir. Berber oyunu ve doktor oyunu sergilenir. Kız hazırlanınca kızın bir yakını kapıyı kilitler; ancak bahşiş alınca açar. Kız, oğlan evine götürülürken katıra asla bindirilmez, çünkü katır beddualı bir hayvandır ve doğurmaz. Oğlan evine gelindiğinde bir kişi yüksek bir yere çıkar ve para toplar. Feke ve Yahyalı köylerinin bazılarında kız, oğlan evine götürülürken yedi kez cami çevresinde, bir kez de mezarlığın çevresinde dolaştırılır.Gelin oğlan evine geldiğinde kaynana gelinin başından üzüm, arpa, bozuk para gibi şeyler döker. Kapının eşiğine konan bir bardak suyu ya da ibriği gelin tepik vurarak döker. Eline verilen oklavayı kırar. Bu ikisini de yapabilirse ileride başarılı olacağına inanılır. Eve girdikten sonra kucağına erkek çocuğu olsun inancıyla bir erkek çocuk verilir. Gelin içeri girdikten sonra damat gençlere verilir ve evli gençlerden biri damadı kaçırırsa gençler para ödeyerek geri alır. Damada elbisesi giydirilerek hoca huzurunda nikâh yapılır. Damat, gelinin odasının önüne gelince gençler damadın sırtına vurarak içeri gönderirler. Bunlar daha çok Çukurova Varsaklarında yaşanır. Antalya ve Aydın Varsaklarında bu yapılanların çoğu unutulmuştur.
Güvey Bağlama Varsaklarda Oldukça Yaygın
Çukurova Varsaklarında güveyi bağlama olayı yaygındır. Günümüzde de hâlâ vuku bulan güvey bağlama, kız ya da oğlan ailesinin düşmanlık beslemesi, kızın isteyenden başka birine verilmesi gibi durumlarda başvurulan bir metottur. Bu durumda muska yaptırılarak, nikâh esnasında bir ağaca çivi çakılarak ya da çam ağacına kurşun sıkılarak ve nikâh kıyıldığı anda ele alınan çöpün ikiye kırılması ya da elde bulunan ipe düğüm atılması ile güvey bağlanır. Tüm bu yollara karşılık tedbirler alınır: Güveyi çözeceğine inanan hocaya muska yaptırılır, yeniden nikâh tazelenir, nikâh esnasında çok yakınlar hariç içeriye kimse alınmaz, bağlanan kişinin ayağının altından et kesilip kendisine yedirilir ve en yakın köprüden geçirilir…
Kuyruklu Yıldız Bereketin İşaretidir
Tabiat olayları ile ilgili olan inanışlara gelince: Ay ve güneş tutulmasında Varsaklar havaya ateş ederler ve bol bol ferdî veya toplu olarak dua ederler. Bunlar ay ve güneşin bir an önce tutulmaktan kurtulması içindir. Kuyruklu yıldız ise Varsaklar için bolluk ve kuvvetin işareti olduğu gibi harp olacağına da işarettir. Onu sıradan insanlar göremez; daha çok iyi insanlar görür. Ayrıca kuyruklu yıldız doğunca o gün birinin yıldızının düştüğüne ve bir ölü çıkacağına inanılır.
Varsakların Ocak Aileleri
Varsaklar bazı rahatsızlıklarda doktor yerine ocak ailelerine giderler. Siğili olan, derması oluşan, sara hastası olan, çocuğu olmayan kişi ocak ailelerine başvurduğunda okunur ya da hastalıklı bölgenin üzerine yazı yazılarak tedavi edilir. Ayrıca hayvansal ve bitkisel yöntemler de -pekmez, kuşburnu, yoğurt gibi- tedavi için kullanılır.
Ateşi Söndürmek Fakirliğe İşarettir
Varsaklarda ateşe karşı bir hürmet vardır ve onu söndürmek iyi karşılanmaz; çünkü ateşi söndürmek fakirleşmeye, kişinin kökünün geçip gitmesine işarettir. Mecbur kalındığında destur çekilerek söndürülür. Günümüzde de bu inanç devam etmektedir. Bazı yerlerdeki su da Varsaklar için kutsal kabul edilir. Bunlardan Meryem Ana Mağarası önündeki su, böbrek ve mide rahatsızlıklarına iyi gelir düşüncesiyle bol bol içilir. Çocuğu olmayanlar bu su ile abdest alır; namaz kılarlar.
Gözü Mavi ve Benzi Sarı İnsanların Nazarı Değer
Varsaklara göre her insanın nazarı değmez. Gözü mavi ve benzi sarı insanların nazarının değdiğine inanılır. Bu kişiler herkes tarafından bilinir ve çeşitli tedbirler alınır: Mavi veya yeşil boncuk takılır; hocaya okutulan su veya kişinin kendi idrarından bir miktarı nazarı değen kişiye içirilir; evin görünür bir yerine nal veya hayvan kellesi asılır… Nazar değen kişinin kurtulması için de hocaya muska yaptırılır veya okutturulur.
Yeni Elbiseler Giydirilmeyerek Nazardan Korunulur
Çocuğu nazardan korumak için görünen bir yere nazar boncuğu takılır. Böylece göz boncuğa isabet ettirilir. Karaçalı ve iğde ağacının dalı kesilir, içi delinir, iple çocuğun boynuna asılır. Çocuğa temiz ve yeni giyecekler giydirilmeyerek nazardan korunulur. Bir diğer yöntem ise cinci hocalara muska yaptırmaktır. Nazar değdiğine inanılan çocuğa ise kurşun dökülür. Bu kurşun dökme olayı daha çok Çukurova Varsaklarında görülür.
Kaynak: Güliz ŞAHİN, TÜRKSOY
Anahtar Kelimeler: Varsaklar Gelenekler, Görenekler, Adetler, İnanışlar
"Bazı Varsak Gelenekleri ve İnanışları - 1" İsimli yazının devamı.
Düğün Davulun Vurmasıyla Başlar
Düğün merasimi davulun vurmasıyla başlar. Oynanan oyunlar ise tura oyunu, kaba oyunu, üçayak, sirvani, solak, dokuzlu, sin oyunu, halay ve ferdî oyunlardır. Güreş ise eskiden beri Varsaklarda unutulmayan bir oyundur. Günümüzde özellikle durumu iyi olanlar için bu oyunların yerini düğün salonlarındaki eğlenceler almıştır.
Gelin Alma Temsili Develerle Yapılır
Gelin almaya giderken temsili develer yapılır, halaylar çekilir. Ev uzak ise vesaitle gidilir. Kız hazırlanırken dışarıda eğlenilir. Berber oyunu ve doktor oyunu sergilenir. Kız hazırlanınca kızın bir yakını kapıyı kilitler; ancak bahşiş alınca açar. Kız, oğlan evine götürülürken katıra asla bindirilmez, çünkü katır beddualı bir hayvandır ve doğurmaz. Oğlan evine gelindiğinde bir kişi yüksek bir yere çıkar ve para toplar. Feke ve Yahyalı köylerinin bazılarında kız, oğlan evine götürülürken yedi kez cami çevresinde, bir kez de mezarlığın çevresinde dolaştırılır.Gelin oğlan evine geldiğinde kaynana gelinin başından üzüm, arpa, bozuk para gibi şeyler döker. Kapının eşiğine konan bir bardak suyu ya da ibriği gelin tepik vurarak döker. Eline verilen oklavayı kırar. Bu ikisini de yapabilirse ileride başarılı olacağına inanılır. Eve girdikten sonra kucağına erkek çocuğu olsun inancıyla bir erkek çocuk verilir. Gelin içeri girdikten sonra damat gençlere verilir ve evli gençlerden biri damadı kaçırırsa gençler para ödeyerek geri alır. Damada elbisesi giydirilerek hoca huzurunda nikâh yapılır. Damat, gelinin odasının önüne gelince gençler damadın sırtına vurarak içeri gönderirler. Bunlar daha çok Çukurova Varsaklarında yaşanır. Antalya ve Aydın Varsaklarında bu yapılanların çoğu unutulmuştur.
Güvey Bağlama Varsaklarda Oldukça Yaygın
Çukurova Varsaklarında güveyi bağlama olayı yaygındır. Günümüzde de hâlâ vuku bulan güvey bağlama, kız ya da oğlan ailesinin düşmanlık beslemesi, kızın isteyenden başka birine verilmesi gibi durumlarda başvurulan bir metottur. Bu durumda muska yaptırılarak, nikâh esnasında bir ağaca çivi çakılarak ya da çam ağacına kurşun sıkılarak ve nikâh kıyıldığı anda ele alınan çöpün ikiye kırılması ya da elde bulunan ipe düğüm atılması ile güvey bağlanır. Tüm bu yollara karşılık tedbirler alınır: Güveyi çözeceğine inanan hocaya muska yaptırılır, yeniden nikâh tazelenir, nikâh esnasında çok yakınlar hariç içeriye kimse alınmaz, bağlanan kişinin ayağının altından et kesilip kendisine yedirilir ve en yakın köprüden geçirilir…
Kuyruklu Yıldız Bereketin İşaretidir
Tabiat olayları ile ilgili olan inanışlara gelince: Ay ve güneş tutulmasında Varsaklar havaya ateş ederler ve bol bol ferdî veya toplu olarak dua ederler. Bunlar ay ve güneşin bir an önce tutulmaktan kurtulması içindir. Kuyruklu yıldız ise Varsaklar için bolluk ve kuvvetin işareti olduğu gibi harp olacağına da işarettir. Onu sıradan insanlar göremez; daha çok iyi insanlar görür. Ayrıca kuyruklu yıldız doğunca o gün birinin yıldızının düştüğüne ve bir ölü çıkacağına inanılır.
Varsakların Ocak Aileleri
Varsaklar bazı rahatsızlıklarda doktor yerine ocak ailelerine giderler. Siğili olan, derması oluşan, sara hastası olan, çocuğu olmayan kişi ocak ailelerine başvurduğunda okunur ya da hastalıklı bölgenin üzerine yazı yazılarak tedavi edilir. Ayrıca hayvansal ve bitkisel yöntemler de -pekmez, kuşburnu, yoğurt gibi- tedavi için kullanılır.
Ateşi Söndürmek Fakirliğe İşarettir
Varsaklarda ateşe karşı bir hürmet vardır ve onu söndürmek iyi karşılanmaz; çünkü ateşi söndürmek fakirleşmeye, kişinin kökünün geçip gitmesine işarettir. Mecbur kalındığında destur çekilerek söndürülür. Günümüzde de bu inanç devam etmektedir. Bazı yerlerdeki su da Varsaklar için kutsal kabul edilir. Bunlardan Meryem Ana Mağarası önündeki su, böbrek ve mide rahatsızlıklarına iyi gelir düşüncesiyle bol bol içilir. Çocuğu olmayanlar bu su ile abdest alır; namaz kılarlar.
Gözü Mavi ve Benzi Sarı İnsanların Nazarı Değer
Varsaklara göre her insanın nazarı değmez. Gözü mavi ve benzi sarı insanların nazarının değdiğine inanılır. Bu kişiler herkes tarafından bilinir ve çeşitli tedbirler alınır: Mavi veya yeşil boncuk takılır; hocaya okutulan su veya kişinin kendi idrarından bir miktarı nazarı değen kişiye içirilir; evin görünür bir yerine nal veya hayvan kellesi asılır… Nazar değen kişinin kurtulması için de hocaya muska yaptırılır veya okutturulur.
Yeni Elbiseler Giydirilmeyerek Nazardan Korunulur
Çocuğu nazardan korumak için görünen bir yere nazar boncuğu takılır. Böylece göz boncuğa isabet ettirilir. Karaçalı ve iğde ağacının dalı kesilir, içi delinir, iple çocuğun boynuna asılır. Çocuğa temiz ve yeni giyecekler giydirilmeyerek nazardan korunulur. Bir diğer yöntem ise cinci hocalara muska yaptırmaktır. Nazar değdiğine inanılan çocuğa ise kurşun dökülür. Bu kurşun dökme olayı daha çok Çukurova Varsaklarında görülür.
Kaynak: Güliz ŞAHİN, TÜRKSOY
Anahtar Kelimeler: Varsaklar Gelenekler, Görenekler, Adetler, İnanışlar
Yorumlar
Yorum Gönder
küfür istemiyoruzzzz